Hoe kan je je grenzen aangeven?

Grenzen gaan over wat jij wel en niet prettig vindt. Ze kunnen gaan over lichamelijke dingen, zoals seks, maar ook over respect, gezondheid of je tijd. Een grens zegt: tot hier en niet verder.

Iedereen bepaalt zijn eigen grenzen. Wat voor jou te ver gaat, kan voor een ander geen probleem zijn en andersom. Sommige grenzen kunnen van het moment afhangen, maar andere grenzen staan altijd vast. Dat noemen we harde grenzen. Niemand mag jou bijvoorbeeld aanraken zonder jouw toestemming of dwingen tot seks.

Grenzen aangeven zorgt voor duidelijkheid voor jezelf en anderen. Als mensen weten wat jij wel en niet wil, kunnen ze er rekening mee houden. En ook voor jezelf is het belangrijk om te weten waar je grens ligt, zodat je niet te veel van jezelf eist.

Als er te vaak over jouw grens wordt gegaan, kan je uitgeput, angstig, onzeker of somber gaan voelen. Daarom is het goed om je grenzen serieus te nemen.

Tegelijkertijd kan je niet elke grens in je eentje bepalen. Je leeft samen met anderen en ‘nee’ zeggen heeft gevolgen. Als jij bijvoorbeeld steeds afspraken afzegt omdat je moe bent, willen mensen misschien niet meer met je afspreken. En als je op je werk zegt: “Ik wil dit niet doen”, dan kan een promotie aan je neus voorbij gaan.

Soms kan je beter om hulp vragen, dan een harde grens te trekken. Bijvoorbeeld: “Ik wil deze taak graag oppakken, maar wil je met me meekijken wat ik dan kan laten liggen tot morgen?” Zo kijk je samen naar wat er binnen jouw grenzen past en ook binnen de verwachting van de ander.

Veel mensen vinden het moeilijk om ‘nee’ of ‘stop’ te zeggen. Ook aangeven dat je hulp of steun nodig hebt vinden veel mensen moeilijk. Ze zijn bang dat ze de ander teleurstellen, gek gevonden worden of ruzie krijgen. Soms wil je bij een groep horen en doe je daarom dingen die je achteraf liever niet had gedaan.

In een romantische relatie kan dat ook voorkomen. Daarnaast hebben sommige mensen het idee dat seks ‘moet’ of ‘erbij hoort’ in een relatie. Maar je mag het altijd aangeven als je iets niet wilt of geen zin hebt.

Je kan het ook lastig vinden om woorden te geven aan wat je voelt. Zeker als je jouw grenzen zelf nog niet helder hebt. Dit is heel normaal. Door te oefenen en stil te staan bij wat jij belangrijk vindt, leer je jouw grenzen beter te herkennen en aan te geven.

Als je bent opgegroeid met ouders die geen grenzen trokken of steeds wisselende grenzen hadden, dan is niet gek dat jij moeite hebt met grenzen. Probeer geduldig met jezelf te zijn en geef jezelf de ruimte om te oefenen.

Je lichaam en emoties kunnen signalen geven als je grens bereikt is, zoals:

• Je voelt je ongemakkelijk, boos of verdrietig.

• Je krijgt spanning in je lichaam, bijvoorbeeld een knoop in je maag of gespannen spieren.

• Je voelt weerstand tegen wat iemand van je vraagt.

Het is niet altijd makkelijk om je grenzen te (her)kennen. Soms voel je direct dat iemand te ver gaat, maar soms komt dat pas achteraf. Ook dat is normaal. Je grenzen leren herkennen is een proces, dat met elk inzicht een stapje verder komt. Probeer stil te staan bij wat je voelt en schrijf het op als dat helpt.

Veel mensen gaan weleens over hun eigen grens heen. Bijvoorbeeld als je te lang doorgaat, terwijl je eigenlijk niet meer kan. Soms voelt dat direct al niet goed, soms baal je pas achteraf.

Blijf niet hangen in schuldgevoel, daar heeft niemand iets aan. Leer liever van wat er is gebeurd: wat ga je de volgende keer anders doen? Word niet boos op jezelf, maar zorg voor jezelf en doe wat jij nodig hebt om je weer oké te voelen. Grenzen leren stellen is iets wat je met tijd en oefening steeds beter kan.