Hoe ga je om met faalangst?

Faalangst betekent dat je bang bent om iets fout of niet goed genoeg te doen. Het komt op wanneer je iets moet doen wat jij belangrijk vindt: een toets, sportwedstrijd of een optreden bijvoorbeeld. Faalangst maakt je gespannen en onzeker. Sommige mensen krijgen zelfs een black-out of paniekaanval.

Zenuwachtig zijn voor een spannend moment is normaal. Dat noemen we gezonde stress, en die kan je juist helpen om extra goed te presteren. Faalangst gaat verder dan zenuwen, want faalangst zit in de weg. Het kan ervoor zorgen dat je juist minder goed presteert, dat je bepaalde dingen uit de weg gaat en gewoon niet lekker in de je vel zit.

Faalangst herken je aan verschillende signalen:

• Negatieve gedachten: Je voelt je vaak onzeker en denkt dat je niet goed genoeg bent. Je bent bang voor kritiek. Misschien twijfel je aan jezelf, zelfs als je complimenten krijgt. Je maakt je zorgen dat je gaat falen, wat je ook doet.

• Lichamelijke klachten: Je kan last krijgen van hartkloppingen, trillende handen, een droge mond, zwetende handen of oksels of misselijkheid. Soms krijg je spierspanning, buikpijn of moeite met ademhalen. Als de faalangst ineens heel heftig wordt, kan je ook een paniekaanval krijgen.

• Uitstelgedrag of vermijden: Je schuift taken voor je uit of begint er helemaal niet aan. Je begint bijvoorbeeld veel te laat met leren voor die toets. Of je zegt dat feestje af waar je weinig mensen kent.

• Black-out: Je hebt zo je best gedaan van tevoren, maar nu het moment daar is, weet je ineens helemaal niks meer. De tekst van je liedje, de antwoorden op de vragen, een leuke openingszin – je bent het kwijt.

Faalangst ontstaat vaak als er veel verandert of als er veel van je wordt verwacht. Bijvoorbeeld wanneer je begint op een nieuwe school, rijles neemt, een baan vindt of in nieuwe sociale groepen terechtkomt. Als je dat spannend vindt, kan je last krijgen van onzekerheid of een bepaalde druk voelen. Zeker als je niet veel zelfvertrouwen hebt.

Druk uit je omgeving kan een rol spelen. Denk aan je ouders, docenten, collega’s of vrienden die jou het idee geven dat je altijd moet presteren. Ook ervaringen uit het verleden kunnen van invloed zijn, bijvoorbeeld als je gepest bent of veel kritiek kreeg.

In onze maatschappij vinden we mensen succesvol als ze goed presteren. De uitzonderlijke succesverhalen halen de media, de alledaagse verhalen niet. Het kan daardoor lijken alsof iedereen succesvol is en jij ook perfect moet zijn.

Faalangst kan behoorlijk in de weg zitten. Dit zijn de meest voorkomende gevolgen als faalangst niet wordt aangepakt. Gelukkig kan je er ook mee leren omgaan.

• Je bent zo aan het worstelen met de angst om fouten te maken, dat je minder aandacht overhoudt voor de taak. Daardoor presteer je juist minder goed.

• Je gaat uitdagingen vermijden, waardoor je minder leert en groeit. Want je kan pas iets leren, als je het eerst fout durft te doen.

• Je kan lichamelijke klachten krijgen, zoals moeheid of hoofdpijn.

• Faalangst versterkt vaak negatieve gevoelens over jezelf. Je kan onzeker, verdrietig of somber worden.