Hoe ga je om met angst?

Angst is een emotie, net als boosheid en blijheid. Angst waarschuwt voor gevaarlijke situaties en zorgt ervoor dat je die uit de weg gaat. Handig dus, tenzij je ook bang bent terwijl dat niet nodig is. Of als je blijft piekeren over wat er zou kunnen gebeuren in de toekomst.

Vaak ga je door angst dingen vermijden. Drukke plekken, presentaties of autorijden bijvoorbeeld. Je kan angst ontwikkelen voor specifieke dingen, zoals examens of spinnen. En je kan ook paniekaanvallen krijgen als de angst ineens heel heftig wordt.

Angst voel je, dan ben je bang. Lichamelijk gebeurt er van alles. Denk bijvoorbeeld aan een snelle ademhaling, hartkloppingen, zweten of een gespannen gevoel. Sommige mensen krijgen een droge mond, anderen willen het liefst wegrennen.

Bij een paniekaanval word je korte tijd overspoeld door een grote golf van angst. Dat kan heel heftig aanvoelen. Sommige mensen krijgen last van hartkloppingen of gaan hyperventileren. Je kan ook zweten, snel ademen of duizelig worden.

De heftige lichamelijke reactie kan voelen alsof je de controle kwijtraakt. Dat roept vaak angstige gedachten op, zoals: “Er is iets mis met mij” of “Ik val flauw.” Die gedachten maken je bang, waardoor de lichamelijke klachten erger worden. Zo versterkt de angst zichzelf.

Een paniekaanval is niet gevaarlijk, maar op het moment zelf voelt dat wel zo. Meestal duurt zo’n aanval niet langer dan een halfuur.

Gezonde angst helpt je vooruit, terwijl ongezonde angst je belemmert.

Gezonde angst zorgt ervoor dat je bij dreigend gevaar extra goed oplet. Bijvoorbeeld als je alleen ’s avonds laat door het donker naar huis loopt.

Ongezonde angst ontstaat wanneer je bang bent voor dingen die geen echt gevaar vormen of wanneer de angst je dagelijks leven gaat beheersen. Denk aan constant piekeren, situaties vermijden of gevoelens van paniek zonder duidelijke aanleiding.

Een voorbeeld: Je kan bijvoorbeeld op je hoede zijn bij honden, omdat je een keer gebeten bent. Prima, niks aan de hand. Het wordt wel ongezond als je niet meer bij mensen op bezoek durft, omdat ze misschien wel een hond hebben. Of als je parken vermijdt en elke keer de straat oversteekt als er honden aankomen.

Er zijn verschillende oorzaken voor angst. De bekendste staan hieronder. Vaak is het een combinatie van dingen, maar soms weet je niet precies waar het vandaan komt. En dat hoeft ook niet.

• Je persoonlijkheid, bijvoorbeeld als je onzeker bent of het moeilijk vindt om voor jezelf op te komen.

• Je jeugd en opvoeding. Als je bent opgegroeid in een onveilige of strenge omgeving, of als je ouders zelf angstig waren, kan dat invloed hebben op hoe je met spanning omgaat.

• Een negatieve ervaring uit het verleden. Je bent bijvoorbeeld gepest en bent daardoor bang geworden voor sociale situaties.

• Heftige gebeurtenissen of veranderingen, zoals een sterfgeval, verhuizing of een nieuwe baan.

• Dingen die je brein als gevaar ziet: spreken in het openbaar (pas op: mogelijk sta je voor gek), examens (pas op: niet falen) en spinnen, bijvoorbeeld (pas op: gevaarlijk beest).

Mensen die veel last hebben van angst, gaan situaties die ze eng vinden vermijden of ze trekken zich helemaal terug. Dat is een probleem, want hoe meer je dingen uit de weg gaat, hoe groter de drempel wordt om ze aan te pakken.

Als je niet gaat, denkt je brein: “Zie je wel? Ik ben niet gegaan en ik ben veilig. Goed gedaan!” Maar omdat je niet gegaan bent, heb je niet de leuke of belangrijke momenten meegepakt. Je brein krijgt dus niet de kans om te denken: “Zie je wel? Dit was helemaal niet zo eng, dit was heel leuk!” Zo krijgt angst steeds meer grip op je dagelijks leven.